Lichaamswerk

Een plek in de wereld innemen

Aangeraakt worden is bevestigd worden, zo eenvoudig is het. Bevestigd worden is een plaats hebben in de wereld, in dit leven. Gezellig en tegen pappa of mamma aankruipen gaat vanzelf als het goed is en leidt tot evenwichtigheid. Een evenwichtig mens is een mens die toegang heeft tot zijn eigen lichamelijkheid en niet schrikkerig of altijd argwanend reageert (negatieve reflex) op lichaamscontact én tegelijkertijd aanvoelt wat oké is en wat niet.

Het in aanvang ontbreken van die vanzelfsprekende lichamelijkheid vanuit de ouders, of zelfs ongepaste of geweldvolle aanrakingen doen het tegenovergestelde en sluiten het kind uit. Uitsluiting creëert in ons onderbewustzijn een basale doodsangst. Helaas hebben veel mensen als kind onvoldoende warmte genoten en reageren als gevolg daarvan ambivalent op lichaamscontact. Lichamelijke armoede in de opvoeding komt nooit alleen, er spelen doorgaans ook kwesties op emotioneel en sociaal vlak, zodat in het latere leven op meerdere levensgebieden problemen ontstaan. Duurzaam herstel kan jaren duren of helemaal niet op gang komen door het ontbreken van het herstel van lichamelijkheid. Het ontbreekt veelal aan veilige oefensituaties, in de relatiesfeer hebben aanrakingen al gauw een betekenis of doel. Het is dan niet (of nog niet) vrij.

Lichaamsgerichte therapievormen zijn al een stap in de goede richting, maar de techniek en protocol maken het al gauw kunstmatig. Er wordt dan niet echt ingedaald in het contact. Bovendien is reguliere lichaamstherapie maar een deel van het verhaal.

Lichaamswerk, heling zonder woorden

Lichaamswerk heelt zonder woorden. Het heeft onmiddellijke invloed op je gemoedstoestand en werkt versterkend op je weerbaarheid. Wanneer sprake is van innerlijke afsplitsing, is lichaamswerk de meest krachtige helingsvorm doordat het denken er niet tussenin staat. Lichaamswerk wordt vaak met een spirituele of tantrische saus overgoten. Daar heeft het niets mee te maken.

Het is overigens een misverstand om te denken dat gesprekken voor de geest zijn en lichaamswerk voor het lichaam is, beide benaderingen – mits goed toegepast – vormen een eenheid. De scheiding in lichaam en geest is kunstmatig, het is een in de cultuur gebeiteld idee, waarbij lichaamsgericht ervaringsleren in therapiesetting, altijd met argwaan wordt bekeken.

Lichaamswerk hoe gering ook, kan al een wereld van verschil maken, mits het is ingebed in therapie waaraan een hulpvraag vooraf is gegaan. Zo niet, dan verzandt het in vage oefeningen die kant nog wal raken en weerstand oproepen. Lichaamswerk leidt tot lichaamsbewustzijn en dat is de basis van ons bewust in dit leven aanwezig zijn.

De kern van de lichaamswerk is:

Te leren om te worden aangeraakt en aan te raken zonder dat je verkrampt of zonder dat er een ingesleten op angst of door mores ingesleten reactie volgt én dat je leert om helder te communiceren over wie wat doet en voor wie dat eigenlijk is. Dat betekent ook dat je leert om in contacten beter onderscheid te maken in de ruimte van jezelf en die van de ander. Met lichaamswerk leer je dus elkaars verantwoordelijkheden in communicatie helder te krijgen.

Wat is lichaamswerk in de praktijk 

Als ik een cliënt vraag om even niet te praten en om de handen op de buik te leggen… vervolgens te letten op de ademhaling… en daarna te voelen wat er in diens lichaam gebeurt, is er al sprake van lichaamswerk. De drukte van de mind wordt onderbroken en de aandacht verschuift naar het lichaam. Zingen, je stem vrijmaken, aandacht voor je ademhaling is ook lichaamswerk. In een andere setting waarin dat uiteraard vooraf besproken is, kan dat de hand van een ander zijn die je helpt je ademhaling te volgen, of een meer fysiek steunende houding. Het is iets anders dan iemand troosten. Hier vind je een voorbeeld van basaal lichaamswerk.

Essentie van lichaamswerk

Lichaamswerk begint bij het jezelf te kunnen aanraken en jezelf te voelen. Dat begint bij het wakker maken van je handen. Dat oefenen we in een sessie. Lichaamswerk begint dus heel klein en gaat niet over andere mensen, het gaat over en om jou. Pas als je handen wakker zijn en je jezelf kunt voelen is het tijd om er een ander bij te betrekken. Ook hier hele kleine stapjes, een hand op een hand is op zichzelf al een geweldige oefening. Vanaf dat moment komt er een nieuwe oefening bij: namelijk het kunnen gaan vragen, toestemmen, onderhandelen en leren dat het hele spel van geven en ontvangen, veel valkuilen kent waar wij allemaal dagelijks aan blootgesteld worden. Daarom gaan we aan de slag met consent. Als je dat internaliseert, wordt je beslist een blijer mens.

Onbaatzuchtigheid

Je leert ook – en dat kan niet zonder nieuwe mentale inzichten – hoe het voelt om onbaatzuchtig te worden aangeraakt, misschien een hele openbaring. Als het om helend lichaamswerk gaat, moet de onbaatzuchtigheid voorop staan. Kijk maar eens hoe die fantastische mensen in de zorg dat doen. Het gaat om een aandachtsvolle aanraking die louter uitreikend is en juist niet is bedoeld om iets te halen of op gang te brengen.

Kashmirische massage

De meest intieme vorm van helend lichaamswerk is de Kashmirische aanraking, ook wel bekend als Kashmirische massage. Dit intieme lichaamswerk wordt door mij alleen ingezet op verzoek van een cliënt en mits er samenvallend consent is. Meestal is er dan al wat bekendheid rondom het thema lichaamswerk en intimiteit.

Last Updated on 9 november 2023 by Robert Koops