Intimiteit en lichaamsbewustzijn

Social distance tijdens de pandemie maakte pijnlijk duidelijk hoe belangrijk fysiek contact voor ons is. We hebben het over huidhonger als oer behoefte. Terecht want intimiteit en lichaamsbewustzijn vormen het fundament van een gezond mens. Lichaamsbewustzijn is niet iets dat een kind aanleert, het is er gewoon. Het kan echter wel worden verstoort door ouders / verzorgers die hun eigen lichamelijkheid – en daarmee die van het kind – afwijzen. Ook emotionele afwezigheid voorkomt een gezonde lichamelijkheid. Hoe actiever dat gebeurt, hoe groter de schade.

Het belang van fysiek contact

Lichaamsbewuste mensen zijn meer aanraakbaar en trekken positief en afgestemd lichaamscontact aan, ze zijn daardoor mentaal weerbaarder en hebben ook een betere afweer tegen infectieziekten en depressiviteit dan mensen die dit ontberen. In dat laatste geval is het lichaamscontact eerder ingewikkeld. Veel mensen hebben in hun jeugd flink ingeleverd op dit gebied. Door alsnog aandacht te besteden aan intimiteit en lichaamsbewustzijn kun je weer een beetje meer mens worden. Lichaamsbewustzijn kan worden geoefend, binnen een volstrekt veilige setting. Voor de kenners van de Polyvagaaltheorie, veilig lichaamswerk versterkt de ventraal parasympathische staat. Zie hier de NPO doc over huidhonger.

Het pallet van intimiteit

Intimiteit heeft in elke levensfase een andere accenten. Volwassenen die in de kracht van hun leven staan hebben de meest veelzijdige behoefte aan intimiteit. Denk aan lichamelijke, intellectuele, vriendschappelijke, sensuele, erotische en seksuele intimiteit. Binnen een partnerrelatie willen we het liefst al deze vormen combineren, het is de vraag of dit wel kan.

Onrealistische verwachtingen

We hebben sowieso onrealistische verwachtingen van ons liefdesnestje dat ook nog onder druk kan komen te staan door het stichten van een gezin. Er zijn dan veel ballen in de lucht te houden en voor je het weet dooft het liefdesvuur. Dan denken veel mensen dat een andere partner een oplossing is, dat is doorgaans de volgende illusie.

En ook buiten het gezinsleven en vaste relaties is de liefde vaak pover. De liefde bedrijven is bij veel mensen vooral seks hebben, dat niet veel meer is dan een verzameling seksuele handelingen. Voor veel mensen heeft erotiek weinig met intimiteit te maken. Men zit wel aan en in elkaar maar is niet echt bij elkaar. Iemand verzucht: ik wil intimiteit en krijg seks.

We hebben het niet geleerd

Intimiteit en passie zijn ons niet voorgeleefd zoals in sommige andere culturen wel het geval is. Het culturele regelsysteem dat, onder invloed van de christelijke moraal, ons gedrag beïnvloedt, staat nog steeds vijandig tegenover het lichaam en lichamelijkheid doordat het gelijkgesteld is aan seksualiteit dat nog steeds afgewezen wordt door die zelfde moraal. Wat dat betreft gaan we in deze tijd eerder de verkeerde kant op. Jongeren worden weer preutser en tegelijkertijd is de samenleving sterk geseksualiseerd, mede door de beeldcultuur van deze tijd. Alles moet sexy zijn en jeugdigheid uitstralen. Aangedreven door de porno-industrie is de seksuele praktijk onder jongeren te vaak technoseks, daarmee is ons lichaam gereduceerd tot speelbal van de lust. Lust is geen probleem, maar lust als enige vorm van seksualiteit en lichamelijk contact is schept dat bestaansarmoede.

Door deze verwrongen beeldvorming rond seksualiteit – ik heb het nu weer over de christelijke moraal – hebben generaties vaders en moeders hun kinderen geen gezonde lichamelijkheid en intimiteit voorgeleefd. Er is dus niet alleen een splitsing lichaam en geest, ook onze seksualiteit is ontkoppeld en daarmee gedegradeerd tot het dempen van de drift. Het effect is dat élke aanraking wordt geseksualiseerd, zodat contact nog weer ingewikkeld wordt. Wat een gekkenhuis toch eigenlijk.

Dit proces is de afgelopen 30 jaar in een stroomversnelling gekomen, met innerlijke en emotionele eenzaamheid tot gevolg. Rationele onlichamelijke mensen worden niet geboren, ze worden gemaakt. De innerlijke splitsing die daardoor ontstaat brengt ons eeuwige verlangen voort, het gevoel iets te missen, een gevoel van leegte. De onrust die dat brengt gaan we dempen of verhullen met van alles. Van carrière maken tot spiritualiteit, van middelengebruik tot abstinentie, het zijn allemaal toedekkingen van tekorten.

Lichaamsbewustzijn en afsplitsing

Hoe minder (of negatiever) een kind zich heeft leren verhouden tot zijn lichaam, hoe meer het zich daarvan afsplitst. Er is dan geen intimiteit aangeleerd in gezonde vanzelfsprekende lichamelijke nabijheid van de ouders, of het is zelfs afgewezen. Wanneer later de hormonen beginnen op te spelen kan seksualiteit als louter lust en geilheid worden ervaren zonder enig lichaamsbewustzijn, zonder intimiteit. De stimuli zijn dan vooral extern, visueel en orgasme-gericht. Afsplitsing gaat altijd gepaard met een laag zelfbeeld en moeilijkheden in relaties.

Make love, not war!

Een mens dat geen gezonde lichamelijkheid heeft aangereikt gekregen of – beter – waarvan de natuurlijk aanwezige lichamelijkheid is afgestopt door onlichamelijke en emotioneel afwezige ouders (die twee tekorten gaan meestal hand-in-hand), zo iemand is gewend geraakt aan het tekort, maar ook aan de lage kwaliteit van wat er nog over is aan lichamelijkheid. Agressie bijvoorbeeld of het verduren van wat eigenlijk ongewenst is. Ik heb het dan nog niet eens over duidelijk (seksueel) misbruik, maar juist over de gewenning aan verruwing of de gewenning aan non congruente communicatie in het publieke domein. Als we het normaal gaan vinden dat voorbeeldfiguren het één zeggen en het ander bedoelen (dus laten zien met hun lichaam), dan wennen we aan het afwaarderen van wat ons lichaam te zeggen heeft. Dat leidt tot een onverschillige samenleving die uiteindelijk zegt: make war, not love.

Wat wil ik, wie ben ik

Mensen met onvoldoende lichaamsbewustzijn hebben nauwelijks toegang tot wat ze willen. Hooguit maken ze verbinding met lust als toegang tot hun lijf, wat natuurlijk erg eenzijdig is. Hierdoor kunnen ze ook maar lastig ontvangen en komen uit op: wie ben ik eigenlijk? En als je dat antwoord schuldig blijft aan jezelf, dan zit er meestal niets anders op dan thrillseeking of achter een ander aanlopen of maar helemaal uit contact gaan. 

Last Updated on 28 juli 2024 by Robert Koops